Op 12 september organiseerden we een netwerkbijeenkomst in de Centrale Bibliotheek in Rotterdam. Hier lees je een kort verslag van de verschillende onderdelen van deze middag. Netwerkbijeenkomst van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden
Wil je er een volgende keer graag bij zijn? Meld je aan voor onze nieuwsbrief (onder aan deze pagina), volg ons op LinkedIn of op Twitter.
De najaarseditie van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden netwerkbijeenkomst, gehouden op donderdag 12 september in Rotterdam, was weer een dag vol inspiratie, leren, en netwerken. Met de focus op het verbeteren van gezondheidsvaardigheden bood deze bijeenkomst de unieke kans voor partners en organisaties om kennis te delen en samen te werken.
Taalambassadeur Elayna Martina deelde tijdens het panelgesprek haar persoonlijke ervaringen met de digitale wereld. Deze wereld is extra lastig als je ook moeite hebt met lezen en schrijven. Elayna heeft de afgelopen jaren heel hard gewerkt om de taal beter te leren. Want Nederlands spreken is wat anders dan het ook goed kunnen lezen, schrijven en begrijpen. We bespraken met haar de stelling: “Samenwerken met ervaringsdeskundigen zorgt ervoor dat websites en apps begrijpelijker worden en daarmee ook inclusiever’. Elayna heeft als taalambassadeur veel ervaring met het testen van bijvoorbeeld brieven, websites en apps. Haar boodschap voor alle makers van deze middelen en informatie: verplaats je eens in iemand die deze informatie misschien ingewikkeld vindt, wees empathisch en test je informatie om zeker te weten dat het ook begrijpelijk is.
Aan Victor Zuydweg van Gebruiker Centraal legden we de stelling ‘We sluiten mensen buiten, doordat we niet actief genoeg bezig zijn met digitale inclusie’ voor. Van Victor mocht de stelling nog wat scherper gesteld worden. Als je niet inclusief bent, dan discrimineer je. Want de definitie van discrimineren is het anders behandelen, achterstellen of uitsluiten van mensen op basis van (persoonlijke) kenmerken. Om echt digitaal inclusief te zijn, moet je veel verder gaan dan alleen kijken naar het taalniveau of bepaalde toegankelijkheidseisen. Samenwerken met verschillende gebruikersgroepen in de ontwikkeling van digitale diensten en middelen en het loslaten van aannames over bepaalde groepen minstens zo belangrijk. Alleen dan kunnen we stappen zetten richting digitale inclusie.
Myrthe Rensen ging in op de stelling: ‘Alleen integrale samenwerking is de oplossing voor een digitaal inclusieve stad’. Myrthe is werkzaam bij bibliotheek Rotterdam en is programmamanager van het Netwerk Digitale Inclusie Rotterdam. Dit netwerk bouwt aan een netwerk van partners in de regio die samenwerken aan het realiseren van passend aanbod om Rotterdammers te ondersteunen bij het volwaardig meedoen in de digitale wereld. Daarbij wordt goed gekeken wat er nodig is om drempels voor Rotterdammers te verlagen en aan te sluiten bij wat mensen nodig hebben om met digitale middelen en diensten overweg te kunnen.
Met Joab de Lang bespraken we de stelling: ‘De gemeente is mede verantwoordelijk om de digitale vaardigheden van Rotterdammers te vergroten’. Hier was Joab het mee eens. De gemeente Rotterdam heeft in haar beleid gericht op basisvaardigheden naast taal en rekenvaardigheden ook aandacht voor digitale vaardigheden. Daarnaast is er zelfs een specifiek programmaplan Digitale Inclusie. Het doel van dit plan is meer kansengelijkheid door digitale inclusie, zodat iedereen die dat wil, de mogelijkheid krijgt om ook digitaal mee te doen. Daarbij worden verschillende lokale initiatieven ondersteunt waarbij Rotterdammers:
- toegang krijgen tot hardware om digitale middelen te gebruiken;
- worden uitgenodigd om actief mee te denken over digitale innovaties;
- hun digitale vaardigheden te verbeteren.
Workshops
Heel veel dank aan de partners die workshops verzorgden! Via deze link zijn alle presentaties te downloaden.
Workshop A: Ontmoet Rotterdam
In Rotterdam werken diverse organisaties samen om de gezondheid en gezondheidsvaardigheden van haar inwoners te bevorderen. Dit is één van de speerpunten van het beleidsplan Gezonder010. Tijdens deze workshop maakten deelnemers in kleine groepjes kennis met diverse initiatieven. Vanuit partner Gemeente Rotterdam vertelde Ayla Sari over het beleid gericht op de basisvaardigheden taal, rekenen en digitale vaardigheden. Het taalbeleid richt zich op een aantal thema’s waaronder het thema Taal & Gezondheid. Er worden o.a. gratis taalcursussen gegeven gericht op het thema gezondheid. Vanuit Stichting Voorlichters Gezondheid vertelde Fadua el Bouazzaoui over de Toolkit ‘Taal is een medicijn’ die vanuit het taalbeleid van de gemeente wordt ingezet. Deze Toolkit is erop gericht om zorgverleners bewuster te maken over taal en laaggeletterdheid en hoe zij als zorgverlener daarmee om kunnen gaan. Zo kunnen zorgverleners patiënten doorverwijzen naar de gratis taalcursussen van de gemeente Rotterdam.
Team Preventie & Voorlichting van de GGD Rotterdam-Rijnmond deelde hun kennis en ervaring over hun gerichte voorlichtingsactiviteiten zoals gezondheidsbingo’s, wijkgerichte acties (Gezonde Tour), pilot buurtaanpak en de COVID najaarscampagne. Deze acties zijn gericht op het verbeteren van de gezondheidsvaardigheden van Rotterdammers. Het programma Leef en Beweeg van InMovement is één van de gezondheidstrajecten in Rotterdam. Deze trajecten zijn voor Rotterdammers die kiezen voor het werken aan hun eigen gezondheid als tegenprestatie voor hun uitkering en Rotterdammers die geen uitkering hebben maar wel een lage sociaaleconomische status kunnen meedoen. Tijdens deze interactieve workshop zijn er mooie uitwisselingen geweest en zijn er inspiraties wederzijds opgedaan. Vanuit Stichting SOMNL werd er verteld over de interventie Sociaal Vitaal in Kleur. Zij richten zich, met succes, op het bereiken van thuiswonende Rotterdammers van 55 jaar en ouder met een migratieachtergrond. De aanwezigen hebben geleerd hoe waardevol een structurele en passende aanpak is voor de ouderen die zo gezondheidsvaardigheden gaan toepassen en een sociaal netwerk opbouwen. Voor de vrijwilligers geeft een structurele aanpak duidelijkheid in de taken die van hen verwacht worden, en zij kunnen zich hierin ontwikkelen.
De gemeente faciliteert en financiert daar waar mogelijk. Meer weten over deze initiatieven? Lees meer over deze workshop.
Workshop B: Stoomcursus: Introductie in gezondheidsvaardigheden en de Alliantie
Tijdens deze stoomcursus hebben we het begrip (beperkte) gezondheidsvaardigheden verkend. De definitie en cijfers, maar vooral ook de vraag: wat zijn de gevolgen als we geen rekening houden met deze grote groep van 1 op de 3 mensen? Vervolgens bespraken we hoe je met dit thema aan de slag kunt, aan de hand van voorbeelden van diverse organisaties. In het tweede deel gingen we in op het werk van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden. Wat zijn de doelen en activiteiten van dit netwerk, wat doen de Inspiratiegroepen en wat vind je op het platform www.gezondheidsvaardigheden.nl? Tot slot bespraken we wat het inhoudt om partner te worden en was er gelegenheid voor vragen.
Workshop C: Testen met je doelgroep: zo pak je dit aan!
In deze workshop gingen deelnemers aan de slag met het stappenplan ‘Test je tekst’. Elka Helmers en Margreet van Druten van Gebruiker Centraal vertelden over het belang van het testen van je teksten met je doelgroep. En vooral ook: hoe test je? Deelnemers brachten de theorie in de praktijk en gingen zelf een tekst testen met bezoekers van de bibliotheek. Een reactie van een deelnemer: “Als je test, merk je dat er zaken benoemd worden die je zelf niet zou bedenken.”
Oproepje! De zorg kent veel moeilijke woorden. Zoals blended zorg, comorbiditeit of regiebehandelaar. Onder andere door te testen ontdek je welke woorden te onduidelijk zijn. En welke woorden begrijpelijker. Ken jij onduidelijke woorden uit de zorg? Gebruiker Centraal verzamelt ze om er een spel van te maken. Alle input is welkom! Deel je onduidelijke woorden uit de zorg!
Workshop D: Cultuursensitief werken: wat is jouw referentiekader?
Deze workshop ging over culturele bescheidenheid. Deelnemers gingen aan de hand van stellingen in gesprek over hun eigen culturele bagage en hun positie in de maatschappij. Uit deze gesprekken kwam onder andere naar voren hoe aannames een rol spelen in het contact met mensen. En wat het betekent als je wel of niet in een minderheidspositie bent in de maatschappij. Tijdens de workshop hebben deelnemers veel uit kunnen wisselen over culturele bagage: wat is mijn normaal, en is dat ook het normaal van de persoon tegenover me?
Workshop E: Hoe word je een gezondheidsvaardige organisatie?
Zeina Bassa en Lisanne de Regt werken bij VeiligheidNL en streven ernaar om een 'gezondheidsvaardige organisatie' te worden. Een organisatie die iedereen in Nederland wil bereiken met letselpreventie. Tijdens de workshop konden de deelnemers zelf ervaren hoe het is om geen gelijke toegang tot informatie te hebben. Maar ook hoe VeiligheidNL eraan werkt om dit te voorkomen. Met een werkgroep werken ze aan 10 kenmerken om een gezondheidsvaardige organisatie te worden. Er was veel herkenning van het belang van deze aanpak en de obstakels die je daarbij kunt tegenkomen. De deelnemers hebben een actiepunt geformuleerd om hun organisatie mee te nemen in het worden van een gezondheidsvaardige organisatie.
Workshop F: Digitale zorg dichterbij
Steeds meer bibliotheken bieden het lesprogramma DigiVitaler aan. Voor veel mensen is het namelijk ingewikkeld om gebruik te maken van digitale zorg. In het lesprogramma leren mensen hiermee omgaan. En het mooie hieraan? Bibliotheken en zorgorganisaties werken hierin steeds meer samen om mensen te bereiken. Chantal Venema van Stichting Digisterker vertelde over het lesprogramma DigiVitaler. In een cursus of workshop bij de bibliotheek leren mensen, meestal in kleine groepjes onder begeleiding van een docent, werken met digitale zorgtoepassingen zoals Apotheek.nl en Thuisarts.nl, patiëntenportaal huisarts en ziekenhuis, maar ook het videoconsult en gezondheidsapps.
Dat patiënten moeite hebben met het gebruiken van digitale zorg, was ook herkenbaar voor overkoepelende huisartsenorganisatie Zuid-Hollandse Eilanden en Ridderkerk (ZHE). Mariska Adegeest van ZHE zocht hiervoor ondersteuning via het regionale DigiTaalhuis netwerk en kwam in contact met Sabrina Schipper van De Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta (BZHD) en De Bibliotheek de Boekenberg. In samenwerking werd ingezet op doorverwijzing van patiënten naar de cursus DigiVitaler. Door promotie en communicatie kwam er in korte tijd een mooi aantal deelnemers op de cursussen af, die leerden omgaan met digitale zorg.
De ervaringen uit de samenwerking leidden tot nieuwe inzichten. Medewerkers bij de huisartsenpraktijken vonden het soms lastig om lage basisvaardigheden (taal en/of digitale vaardigheden) bij patiënten te herkennen en bespreekbaar te maken. Daarom gaat er ingezet worden op het leren herkennen en doorverwijzen in huisartsenpraktijken van ZHE. Bij de bibliotheek werd bemerkt dat deelnemers soms eerst nog aan de slag moesten met basis digitale vaardigheden. Daarom is afgesproken dat nu wordt doorverwezen naar het Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) bij de bibliotheken in de regio. Daar worden mensen geholpen en verder naar passend aanbod verwezen zoals basis digitaal aanbod, maar ook DigiVitaler.
De samenwerking wordt door zowel ZHE als de bibliotheken als positief en zinvol ervaren en verder versterkt. Na het presentatie deel gingen deelnemers met elkaar in gesprek over samenwerking. Kijk voor meer informatie op digivitaler.nl.
Workshop G: Samen beslissen
Samen beslissen is een proces waarbij de zorgverlener en patiënt samen praten over welke behandeling of begeleiding het beste bij de patiënt past. Tijdens de workshop ‘Samen beslissen voor iedereen’ werden de stappen van dit proces besproken, waaronder de stappen die extra belangrijk zijn voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden: het begrijpen van de diagnose en het terugkomen op de beslissing. Gebrek aan tijd werd genoemd als een veelvoorkomende uitdaging om samen beslissen toe te passen, met oplossingen zoals het vooraf aanbieden van begrijpelijke en toegankelijke keuzehulpen, zichtbare reminders voor samen beslissen en dubbele consulten. Pharos presenteerde ook aanbevelingen voor risicocommunicatie, oftewel het bespreken van kansen op voor- en nadelen van een medische interventie. Een aantal van deze aanbevelingen en hulpmiddelen voor samen beslissen met patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden zijn te vinden op deze infosheet: https://www.pharos.nl/infosheets/samen-beslissen/.
Workshop H: M-PHOL: Meet gezondheidsvaardigheden en organisatievaardigheden in Nederland
Monique Heijmans en Liselore Cariot werken bij Nivel en vertelden tijdens deze workshop over M-PHOL. Ze hebben samen met de deelnemers verkend hoe we zorgorganisaties in Nederland enthousiast kunnen maken voor het M-POHL project en hoe we het daadwerkelijk gebruik van de zelfevaluatietool voor ziekenhuizen (OHL-HOS) om organisatievaardigheden te meten, zouden kunnen bevorderen. Gebruik van de zelfevaluatie tool kan namelijk heel veel informatie opleveren en concrete handvatten bieden om met kwaliteitsverbetering aan de slag te gaan, maar de vragenlijst is ook best lang en deelname kost tijd en menskracht. Daarom hebben ze aan de deelnemers gevraagd hoe deelname aan het M-POHL onderzoek kan worden bevorderd.
Specifiek hebben zij gevraagd wat de deelnemers denken dat voor beleidsmakers, zorgverleners en patiëntvertegenwoordigers voor- en nadelen zijn om de zelfevaluatietool OHL-HOS in de praktijk te gebruiken. De sessie leverde belangrijke inzichten op die ze gaan gebruiken om ziekenhuizen en andere zorginstellingen te informeren over het M-POHL project en om deelname te bevorderen.
Deelnemers gaven aan dat het zowel voor beleidsmakers als zorgverleners als patiëntvertegenwoordigers heel belangrijk is om te weten wat deelname voor ieder voor hen kan opleveren; ook moet het niet bij meten alleen blijven maar moet er ook handelingsperspectief geboden worden in de vorm van concrete tips hoe men met verbetering aan de slag kan gaan.
Daarnaast is het belangrijk om zoveel mogelijk mensen in de organisatie te betrekken en niet bijvoorbeeld alleen artsen. Tijd is een uitdaging, maar als we kunnen aantonen dat investering in het M-POHL project uiteindelijk winst oplevert in termen van meer tevredenheid onder patiënten en zorgverleners, een betere zorg en dat het uiteindelijk tijd oplevert omdat zorg efficiënter wordt, dan zullen mensen eerder bereid zijn om mee te doen.
Monique en Liselore gaan met deze tips aan de slag en hopen veel ziekenhuizen te werven voor het onderzoek. Daarnaast gaven ook andere type zorginstellingen zoals huisartspraktijken en de GGD aan geïnteresseerd te zijn in (delen van) het zelfevaluatie instrument. Ze gaan samen met M-POHL verkennen wat daarin mogelijk is.
Afsluiting en toekomstige activiteiten
De dag werd afgesloten met een borrel, waarbij de deelnemers de kans kregen om na te praten en te netwerken. Het was duidelijk dat de bijeenkomst veel inspiratie en nieuwe ideeën had opgeleverd.
We kijken uit naar de voortzetting van deze gesprekken, samenwerkingen en de aanmeldingen van nieuwe partners. Houd onze agenda in de gaten voor toekomstige bijeenkomsten en activiteiten, vergeet niet onze LinkedIn-groep te bezoeken voor meer interactie en informatie, of meld je aan voor onze nieuwsbrief.
