Verslag: Netwerkbijeenkomst Alliantie Gezondheidsvaardigheden 23 november 2023

In dit verslag blikken we terug op de najaarseditie van onze netwerkbijeenkomst. Lees hieronder meer over de Keynote van Mark Bakker en de verschillende workshops. We sluiten het verslag af met een kort overzicht van de bijeenkomsten die dit jaar nog georganiseerd worden.

 

Keynote presentatie
OPHELIA: one size does not fit all
Door: Dr. Mark Bakker

Mark Bakker, onderzoeker aan het Maastricht UMC+, heeft tijdens zijn promotieonderzoek de Optimising Health Literacy and Access (OPHELIA) methode toegepast. Hierbij is de methode ingezet om in te spelen op gezondheidsvaardigheden van patiënten in de reumatologie. Het onderzoek toonde aan wat de invloed van gezondheidsvaardigheden zijn op de zorg en gezondheid van patiënten. En welke uitdagingen er met betrekking tot gezondheidsvaardigheden zijn binnen de reumatologie.

OPHELIA is een hulpmiddel om behoeften te identificeren en ideeën te ontwikkelen ten aanzien van gezondheidsvaardigheden. Hierbij zijn gelijkwaardigheid en oplossingen die aansluiten bij de lokale context belangrijk. Via deze link is een handleiding beschikbaar over de methode. 

Op onze website staat uitgebreide informatie over de WHO-rapporten waarin de OPHELIA methode in terugkomt. Zo staan er voorbeelden in van hoe OPHELIA in verschillende projecten over de hele wereld ingezet wordt.

Terugblik workshops
Hieronder lees je korte terugblikken van de workshophouders op de sessies die tijdens de netwerkbijeenkomst georganiseerd zijn.

Workshop A: Aan de slag met OPHELIA
Door: Dr. Mark Bakker, Maastricht University / Maastricht UMC+

De deelnemers aan deze workshop kregen extra inzicht in de verschillende stappen van het OPHELIA-proces, specifiek het onderdeel "co-creatie". De deelnemers bespraken een casus waarin verschillende uitdagingen op het gebied van gezondheidsvaardigheden naar voren kwamen. Samen hebben we gebrainstormd over de uitdagingen die mensen ervaren, en de oplossingen die zorgverleners en organisaties voor handen moeten hebben. Met sommige oplossingen kunnen zorgverleners meteen aan de slag (zoals het gebruiken van de terugvraagmethode), voor andere oplossingen moet de organisatie ondersteuning bieden (zoals een huisbezoek mogelijk maken, of de sociale kaart rondom de eigen organisatie helder krijgen). Er zijn ruime mogelijkheden om met onderdelen van de OPHELIA-methode aan de slag te gaan, in diverse werkvelden. 

 

Workshop B: Ervaar laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden in de praktijk
Door: Geesje Tomassen namens Stichting Lezen en Schrijven en Fatiha Essalmy, taalambassadeur Stichting ABC

In deze workshop hebben deelnemers op twee manieren ervaren hoe het is om moeite te hebben met lezen en schrijven. De eerste manier was door het spelen van de escapekoffer. Het spel laat je ervaren hoe het is om vast te lopen in taal en hoe het voelt als je om hulp moet vragen. 
De koffer kan gekocht of geleend worden via Stichting Lezen & Schrijven, zodat er binnen organisaties meer bewustwording gecreëerd wordt. Kijk voor meer informatie en tips over hoe de koffer in te zetten op deze website. 

De andere manier om laaggeletterdheid te ervaren tijdens de workshop was door het ervaringsverhaal van taalambassadeur Fatiha Essalmy. Fatiha kan als taalambassadeur uit eigen ervaring spreken hoe het is om moeite te hebben met lezen en schrijven en wat voor een impact dit heeft op je dagelijks leven. Daarnaast helpt zij organisaties bij het begrijpelijker maken van informatie, zodat ook mensen die moeite hebben met lezen en schrijven de informatie kunnen begrijpen. Denk hierbij aan informatiefolders, bewegwijzering, websites en apps. Meer informatie over taalambassadeurs? Of interesse in het samenwerken met een taalambassadeur, om laaggeletterdheid bekender of informatie begrijpelijker te maken? Kijk op de website van Stichting ABC. 

Wil je meer weten over wat laaggeletterdheid is en wat de gevolgen hiervan zijn? Kijk op de website van Stichting Lezen en Schrijven.

 

 

Workshop C: Digitale gezondheidsvaardigheden en gebruiksvriendelijke digitale zorg
Door: Dr. Marloes Derksen, Dr. Thomas Engelsma, Drs. David Neal, Drs. Corine Oldhoff-Nuijsink, Amsterdam UMC

In de Workshop 'Digitale gezondheidsvaardigheden en gebruiksvriendelijke digitale zorg' werden deelnemers meegenomen aan de hand van persona's en interactie met een slecht voorbeeld van eHealth ontwerp, in de wereld van het ontwerpen en testen van eHealth die voor iedereen toegankelijk is. Take home messages waren:

• Stel je eindgebruikers centraal van begin tot eind; 
• Maak gebruik van ontwerprichtlijnen; 
• Test gebruiksvriendelijkheid met je eindgebruikers; 
• En ontwerp voor mensen met lage digitale gezondheidsvaardigheden.
  
  

Er was duidelijk veel belangstelling voor het onderwerp en workshop-deelnemers hebben enthousiast meegedacht over hoe ze digitale zorg bij hun eigen organisatie toegankelijker kunnen maken. Kijk voor meer informatie over gebruiksvriendelijke digitale zorg op de website van het eHealth Living & Learning Lab van het Amsterdam UMC.

 

Workshop D: Betere toegang tot zorg voor patiënten met een migratieachtergrond
Door: Simone Goosen, Johannes Wier Stichting voor gezondheidszorg en mensenrechten en Patiëntenfederatie, Nida Gizem Yilmaz, UvA/ASCoR, en Elize Smal, Pharos 

In deze workshop hebben we gesproken over de drempels tot zorg die mensen met een migratie- of vluchtachtergrond nog vaak ervaren. Eén van die drempels is taal, en helaas wordt nog lang niet altijd wanneer dat nodig is een tolk ingezet. We hebben uitgewisseld over wat er nodig is voor inclusieve zorg. Tolkeninzet, voorlichting over de zorg voor nieuwkomers, en persoonsgerichte, cultuursensitieve zorg werden genoemd als belangrijke voorwaarden. Belangrijke thema’s om ook binnen de Alliantie aandacht aan te blijven besteden. Klik hier voor meer informatie over de inzet van tolken. Op de website van Pharos staan handvatten voor cultuursensitief werken in de zorg.

 

Workshop E: Eenduidige en begrijpelijke informatie over bijwerkingen
Door: Roelien Janssen, Maaike Faay en Daphne Ensink-Dost, Health Base 

Stichting Health Base is een onafhankelijk expertisecentrum voor medische en farmaceutische informatie voor apotheken, huisartsen en ziekenhuizen. Bij de afdeling Patiënteninformatie ondersteunen we de apotheker en patiënt door het maken van begrijpelijke patiënteninformatie. Eén van onze producten is de Geneesmiddelinformatie voor de Patiënt (GIP). Dit is een persoonlijke informatiefolder over een medicijn. Tijdens de workshop hebben we de groep kennis laten maken met de GIP. Hieruit bleek dat de informatie in de GIP sneller werd gevonden dan in de bijsluiter en het ook belangrijk is om persoonlijke informatie als eerste te lezen. Ook bleek dat patiënten met name praktijkgerichte informatie willen lezen en niet alle details. Voor een patiënt is het niet altijd duidelijk waarom er soms onderbouwd wordt afgeweken van de bijsluiter. 

Tijdens het tweede gedeelte van de workshop hebben we de groep kennis laten maken met het project over bijwerkingen bij kanker. Dit project doen we samen met het Radboudumc en het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) met als doel eenduidige en begrijpelijke informatie over bijwerkingen voor patiënten met kanker. De groep is aan de slag gegaan met het bedenken van pictogrammen voor drie verschillende bijwerkingen. Ook is er tekstueel gekeken naar hoe de tekst in de GIP nog begrijpelijker kan worden gemaakt voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden en/of laaggeletterdheid. Hieruit bleek dat het best moeilijk is om een duidelijk pictogram te bedenken, terwijl plaatjes juist voor deze patiëntengroep ondersteunend kunnen zijn. Ook kregen we input op de huidige omschrijving van de bijwerkingen wat ons helpt om de informatie nog duidelijker te maken. Kortom een geslaagde workshop! Klik hier voor meer informatie over Health Base.

Workshop F: Gezondheidsvaardigheden bij kinderen
Door: Wieke van Boxtel, Hogeschool Utrecht 

Tijdens de workshop Gezondheidsvaardigheden bij kinderen hebben de deelnemers inzicht gekregen in waarom gezondheidsvaardigheden voor kinderen belangrijk zijn om gezond op te groeien en hoe we daarmee kunnen bijdragen aan het verkleinen van gezondheidsverschillen. Daarna hebben we een inkijkje gegeven in de ontwikkeling van het concept gezondheidsvaardigheden bij kinderen en wat daarbij belangrijk is. In het kort is het Nederlandse promotieonderzoek toegelicht waarin wordt onderzocht welke gezondheidsvaardigheden voor kinderen van 9-12 jaar belangrijk zijn en hoe zij deze kunnen ontwikkelen. Daarna is in een world café met elkaar bedacht en besproken wat kinderen van 9-12 jaar nodig hebben/moeten kunnen met betrekking tot het vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen van gezondheidsinformatie om gezond op te groeien. Bekijk de presentatie voor meer informatie over deze workshop.

Workshop G: Op weg naar een gezondheidsvaardige organisatie door gemeenten en GGD'en
Door: Irene Lottman, Tom Moons, Pharos en José Ketelaar, GGD Gelderland Zuid

Er is veel belangstelling voor het vertalen van het concept “gezondheidsvaardige organisatie” naar de praktijk. Veel mensen ervaren echter moeilijkheden bij het verkrijgen van een duidelijke opdracht en de benodigde middelen om dit te realiseren. Een advies is om gebruik te maken van de GALA/SPUK- en IZA-beweging, inclusief de bijbehorende middelen. De afdeling basisvaardigheden/laaggeletterdheid binnen de gemeente kan hierbij ondersteunen.

De volgende adviezen werden door José Ketelaar meegegeven:

• Heb een lange adem. Dit vraagt tijd!
• Zet kleine stapjes zetten binnen de mogelijkheden die je hebt.
• Maak het persoonlijk: geef het abstracte thema een gezicht door een ervaringsdeskundige in beeld te brengen. Denk bijvoorbeeld aan het samenwerken met een taalambassadeur van Stichting ABC.

Bekijk de presentatie voor meer informatie over de workshop.

 

Kwaliteitskader

Tijdens de netwerkbijeenkomst konden deelnemers hun mening geven over het kwaliteitskader. Op de website van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden staat een database met (begrijpelijke) informatie- en voorlichtingsmaterialen. In de toekomst willen we informatie geven over de kwaliteit en toepassingsmogelijkheden van deze materialen. Tijdens de pauze konden deelnemers op flipovervellen suggesties achterlaten. We hebben veel waardevolle tips en ideeën ontvangen. Heb je nog niet meegedaan? Je kunt je input alsnog delen via deze korte vragenlijst (3 vragen).

 

Vervolgbijeenkomsten van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden

We blijven graag met jullie in contact, bijvoorbeeld via onze besloten LinkedIn groep. Heb je tips of suggesties voor volgende bijeenkomsten? We horen ze graag via gezondheidsvaardigheden@pharos.nl 

Bekijk onze agenda voor alle geplande bijeenkomsten. We attenderen je ook graag op de volgende online bijeenkomsten:

·       11 december 2023 | 16:00 – 17:00 | werkgroep Ziekenhuizen en Klinieken, online info-uur

·       14 december 2023 | 14:00 – 16:00 | werkgroep Inclusiviteit en Participatie, interactieve sessie over co-creatie

·       19 december 2023 | 10:00 – 11:00 | Q&A Alliantie Gezondheidsvaardigheden

 

Meer over de Alliantie Gezondheidsvaardigheden

Lees meer over onze alliantie, de verschillende werkgroepen en de partners. 
Volg ons ook op Twitter en LinkedIn.