Gezondheidsvaardigheden gaan over het kunnen vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen van informatie over zorg en gezondheid. Er is een onderscheid tussen 'persoonlijke gezondheidsvaardigheden' en 'gezondheidsvaardigheden van organisaties'. 

Gezondheidsvaardigheden van een organisatie

Gezondheidsvaardigheden gaan over het kunnen vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen van informatie over zorg en gezondheid. Er zijn persoonlijke gezondheidvaardigheden (Personal Health Literacy), deze betreffen de vaardigheden en het welzijn van een individu. Dit is de 'ontvanger' van de informatie. En er zijn 'organisatorische' gezondheidsvaardigheden (Organizational health literacy (OHL)), deze gaan over de 'afzender' van de informatie, gezondheidsvaardigheden van een organisatie.

In november 2022 verscheen een rapport van de World Health Organization waarin 4 sporen werden omschreven:

1. Health literacy development
2. Health literacy responsiveness
3. Community health literacy
4. Health literacy of an individual
   
   

In Nederland zien we gezondheidsvaardigheden vaak als een mismatch tussen de patiënt en de zorgomgeving. En roept het Nivel in haar factsheet op om een tweesporenbeleid te hanteren. Denk hierbij aan de aanpak van laaggeletterd of de inzet van toegankelijke gecombineerde leefstijlinterventies (GLI's) (persoonlijke gezondheidsvaardigheden). Anderzijds is het belangrijk dat informatie over preventie, zorg en gezondheid op een toegankelijke manier wordt aangeboden (gezondheidsvaardigheden van een organisatie).

Wat is een gezondheidsvaardige organisatie? 

Als (zorg)organisatie wil je toegankelijk zijn voor iedereen. Dit doe je door informatie zo aan te bieden dat het voor iedereen vindbaar, begrijpelijk, te beoordelen en toepasbaar is. Denk bijvoorbeeld aan de website thuisarts.nl. Als organisatie wordt (net als bij individuen) veel van je verwacht. Een ‘gezondheidsvaardige organisatie’ is een organisatie die toegankelijk en begrijpelijk is voor iedereen. In de internationale literatuur zijn diverse kenmerken van 'gezondheidsvaardige organisaties' beschreven, waaronder in een publicatie van Brach et al. (2012) en in het Vienna-HLO model van Jürgen M. Pelikan. Op basis hiervan en aangevuld met haar eigen jarenlange expertise op dit thema, heeft Pharos het model 'Model: 10 kenmerken van een gezondheidsvaardige organisatie' ontwikkeld.

Gezondheidsvaardigheden van organisaties: 10 kenmerken

Het model '10 kenmerken van een gezondheidsvaardige organisatie' bestaat uit 10 kenmerken. Niemand binnen een organisatie heeft invloed op al deze 10 punten. Alle mensen binnen een organisatie kunnen samen zorgen dat je als zorgorganisatie een gezondheidsvaardige organisatie wordt. In het model vind je een uitgebreide omschrijving per kenmerk, inclusief praktische handvaten. Dit zijn de 10 kenmerken:

1. Bewustwording
2. Beleid
3. Begrijpelijke materialen
4. Begrijpelijke digitale zorg
5. Toegankelijkheid
6. Communicatief vaardige medewerkers
7. Extra ondersteuning
8. Inclusief onderzoek
9. Bereik iedereen
10. Kennisdeling

Hoe wordt mijn organisatie een gezondheidsvaardige organisatie?

Om te weten hoe je ervoor staat op deze 10 kenmerken en met elkaar te bespreken waar je prioriteiten liggen, kun je de ‘Test: Hoe begrijpelijk is mijn organisatie voor iedereen?’ invullen. In deze gratis test beantwoord je 10 vragen. Vervolgens krijg je tips naar aanleiding van de door jou ingevulde antwoorden.

Meer weten:

• Download de digitale flyer: In 10 stappen naar een begrijpelijke organisatie.
• Neem contact op met Coryke van Vulpen, zij is de coördinator van onze alliantie. Zij is werkzaam bij Pharos senior adviseur Begrijpelijke Zorg en Gezondheidsvaardigheden.
• In de Alliantie Gezondheidsvaardigheden delen diverse partners kennis, direct toepasbare materialen en voorbeelden uit de praktijk. Deel jouw kennis en vragen! Bijvoorbeeld in onze besloten netwerkgroep hier op LinkedIn of bekijk hoe je partner kunt worden.