Beleid

Samen beslissen in de spreekkamer. Is dat geschikt voor iedereen? Partner Nivel onderzocht dit. In dit rapport lees je ervaringen en behoeften van mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. 

Lees het nieuwsbericht, download het rapport of lees het interview van ZonMw met onderzoekers Jany Rademakers en Janneke Noordman.

In het rapport worden diverse voorbeelden gegeven om samen beslissen mogelijk te maken. Lees het hele rapport op de website van Nivel. 

Onderstaande aanbevelingen uit het rapport: Samen beslissen in de spreekkamer Ervaringen en behoeften van mensen
met beperkte gezondheidsvaardigheden

Om patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden beter bij het proces van samen beslissen te betrekken volgen hieronder enkele aanbevelingen:
• Voor samen beslissen is het noodzakelijk dat de patiënt zijn/haar diagnose begrijpt (stap 0). Zorgverleners kunnen zich hier vaker van vergewissen voordat ze behandelopties voorleggen.
• Benoem vaker dat er een keuze tussen behandelopties gemaakt kan worden (stap 1). Patiënten zijn nu nog onvoldoende op de hoogte dat ze een rol kunnen spelen in het beslisproces.
• Probeer medisch jargon zoveel mogelijk te vermijden bij de uitleg van voor- en nadelen van verschillende behandelopties (stap 2). Patiënten hebben behoefte aan eenvoudige en praktische uitleg.
• De terugvraagmethode zou vaker ingezet kunnen worden; deze wordt gezien als een goede methode om te checken of de patiënt de uitleg goed begrijpt. Ook de mogelijkheid tot het opnemen van een gesprek zou meer bekendheid moeten krijgen.
• Creëer vertrouwen en een veilige setting zodat de patiënt zijn eigen gedachten en voorkeuren kan uiten (stap 3). Leg ook duidelijk uit als het niet mogelijk is om de voorkeur van de patiënt uit te voeren.
• Veel patiënten vinden het belangrijk dat ze tijd krijgen om over een keuze na te denken. Er kan dan bijvoorbeeld een tweede consult volgen om de opties nogmaals te bespreken met de zorgverlener.
• Soms is het gewenst om na de beslissing (stap 4) een moment in te lassen om deze te evalueren (stap 5). Met name als er een keuze is gemaakt voor een afwachten beleid of als de situatie van de patiënt is veranderd.
• Zorgverleners kunnen beter ondersteund worden bij het goed organiseren van het proces van samen beslissen in hun zorginstelling (tijd, financiering, hulpmiddelen, ondersteuning). Praktijkondersteuners in de huisartsenzorg of specialistisch verpleegkundigen in het ziekenhuis kunnen mogelijk een grotere rol spelen bij samen beslissen.
• De mogelijkheid tot het aanbieden (door zorgverleners) of aanvragen (door patiënten) van een dubbel consult voor mensen met beperkte
gezondheidsvaardigheden kan meer bekendheid krijgen.
• Keuze-ondersteunende hulpmiddelen kunnen vaker en meer systematisch worden ingezet. Een overzicht van alle soorten hulpmiddelen die bestaan en criteria wanneer deze hulpmiddelen wel of niet geschikt kunnen zijn zou hierbij helpen.
• Hang posters van de drie-goede-vragen, tips voor samen beslissen of een fotostrip op in de wachtkamer, of verstrek deze hulpmiddelen via een zorgverlener of per post.
• Huidige keuzehulpen en consultkaarten zijn voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden vaak te ingewikkeld. Deze hulpmiddelen kunnen aangepast/gevisualiseerd worden zodat ze beter aansluiten bij deze doelgroep. Het is belangrijk om dit samen met de doelgroep te doen.
• Waar eerder onderzoek zich juist richtte op het perspectief van zorgverleners, is in deze Kennisvraag juist het perspectief van mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden onderzocht. Het samenbrengen van beide stakeholders wordt aanbevolen om meer concrete aanknopingspunten en oplossingsrichtingen te identificeren.