Dossier: gezondheidsvaardigheden en mensen met een migratieachtergrond 

Laatste update: mei 2023
Gezondheidsvaardigheden gaan over het kunnen vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen van informatie over zorg en gezondheid. Er zijn verschillende aspecten van invloed op je vaardigheden. Denk bijvoorbeeld aan in welke taal of op welk taalniveau informatie wordt aangeboden. Maar ook iemands welbevinden speelt een rol. Wanneer je stress ervaart of niet lekker in je vel zit, is het lastiger om informatie goed te kunnen vinden, begrijpen, beoordelen of toe te passen.

In dit dossier delen we:

• feiten en cijfers over gezondheidsvaardigheden in relatie tot migratieachtergrond
• tips en direct toepasbare materialen van onze partners

Cijfers over persoonlijke gezondheidsvaardigheden

Elke twee jaar doet partner Nivel onderzoek naar persoonlijke gezondheidsvaardigheden. De cijfers publiceren zijn in een factsheet. Ongeveer één op de vier mensen heeft beperkte gezondheidsvaardigheden.

In het onderzoek is niet gekeken naar migratieachtergrond. Er is wel gekeken naar leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en ervaren gezondheid. Er zijn geen verschillen tussen leeftijdsgroepen of geslacht. Er zijn wel verschillen kijkend naar opleidingsniveau en ervaren gezondheid. Bij het opleidingsniveau zie je dat de groep mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden onder mensen met opleidingsniveau ‘laag’ groter is, namelijk 37,1% is. Mensen die aangeven dat hun ervaren gezondheid slecht/matig is hebben in 38,4% van de gevallen beperkte gezondheidsvaardigheden.

Op 1 januari 2022 woonden 2,6 miljoen mensen in Nederland die in het buitenland geboren zijn (bron: CBS). Dit is 15% van de totale bevolking. Er zijn geen cijfers bekend over hoeveel mensen met een migratieachtergrond beperkte gezondheidsvaardigheden hebben.

Taal is een belangrijk middel om informatie te kunnen begrijpen. In Nederland zijn ongeveer 2,5 miljoen mensen laaggeletterd (bron: Algemene Rekenkamer). Laaggeletterdheid komt meer voor onder praktisch opgeleide mensen, ouderen en migranten. Van alle mensen die laaggeletterd zijn, heeft de grootste groep geen migratieachtergrond. Er zijn geen cijfers bekend over hoeveel mensen met een migratieachtergrond laaggeletterd zijn.

Voor iedereen geldt, ongeacht je afkomst of welke taal je spreekt: het is belangrijk dat zorg toegankelijk is. Het spreken van dezelfde taal helpt bij toegang tot zorg. Maar er spelen meer factoren een rol. Bijvoorbeeld of je goed weet hoe en waar je zorg kunt vragen. Wanneer je nieuw bent in Nederland, is het niet vanzelfsprekend dat je het zorgsysteem direct volledig begrijpt. Je zou kunnen stellen dat je zonder kennis of informatie over het Nederlandse zorgsysteem, beperkt gezondheidsvaardig bent. 

Gezondheidsvaardigheden van organisaties

Gezondheidsvaardigheden van organisaties gaan over de mate waarin een organisatie is toegerust om informatie over zorg en gezondheid toegankelijk te maken voor iedereen. Denk hierbij aan schriftelijke en/of digitale informatie, gespreksvoering en inclusief onderzoek.

Wanneer je nieuw bent in Nederland, weet je misschien nog niet dat je bijvoorbeeld alleen via de huisarts naar het ziekenhuis kunt. Of hoe je hulp kunt krijgen bij psychische problemen. Het is de taak van organisaties in de zorg om iedereen te helpen de weg naar passende zorg te vinden.

Oplossingen hiervoor zijn bijvoorbeeld:

• Het gebruiken van voorlichtingsmaterialen in diverse talen.
  Dit zagen we bijvoorbeeld tijdens de coronapandemie. Toen werd informatie over preventie aangeboden in diverse talen. In de Handreiking risico- en crisiscommunicatie specifieke doelgroepen (door het ministerie van VWS en de NCTV) worden diverse tips gegeven over toegankelijke informatie. Ook vind je hier de tip om vertalingen te overwegen.
• De inzet van tolken of sleutelpersonen.
• Materialen die geschikt zijn voor iedereen, ongeacht taalniveau of taalvaardigheden.
  
  

Onderstaand vind je verschillende materialen van onze partners. Je kunt deze direct toepassen of gebruiken ter inspiratie. Heb je tips of toevoegingen? Laat het ons weten via gezondheidsvaardigheden@pharos.nl